აი, რისი გაკეთება შეუძლია „ტომაჰავკის“ რაკეტებს უკრაინისთვის
აშშ-ის პრეზიდენტი დონალდ ტრამპი, როგორც ამბობენ, უკრაინაში „ტომაჰავკის“ რაკეტების გაგზავნას განიხილავს. ამ ეტაპზე მათი მიწოდება ნაკლებად სავარაუდოა, მაგრამ თუ ვაშინგტონი ამ რაკეტებს მაინც მიაწვდის, ამან შეიძლება ფუნდამენტურად შეცვალოს მოსკოვსა და კიევს შორის ბრძოლის ველის დინამიკა.
1
„ტომაჰავკის“ რაკეტის ადრეული გამოსაცდელი ვერსია ნიუ-მექსიკოს თავზე, 1976 წელი.
„ტომაჰავკი“ 1970-იან წლებში შეიქმნა საბჭოთა კავშირთან ცივი ომის დაძაბულობის ფონზე. ფრთოსანი რაკეტა შექმნილია ისე, რომ საკმარისად დაბლა იფრინოს დიდ მანძილზე, რათა თავიდან აიცილოს რადარების უმეტესობა და ამავდროულად შეინარჩუნოს სამგზავრო თვითმფრინავის სიჩქარე.
„ტომაჰავკი“ 1970-იან წლებში შეიქმნა საბჭოთა კავშირთან ცივი ომის დაძაბულობის ფონზე. ფრთოსანი რაკეტა შექმნილია ისე, რომ საკმარისად დაბლა იფრინოს დიდ მანძილზე, რათა თავიდან აიცილოს რადარების უმეტესობა და ამავდროულად შეინარჩუნოს სამგზავრო თვითმფრინავის სიჩქარე.
2
ფოტოკოლაჟში ჩანს ტომაჰავკის აფეთქება რეაქტიული თვითმფრინავის თავზე 1986 წელს ტესტირების დროს. 5.5 მეტრის სიგრძის რაკეტა აღჭურვილია თითქმის ნახევარი ტონა წონის ქობინით და დაახლოებით 1 600 კილომეტრზე დაფრინავს.
3
„ტომაჰავკი“ მოქმედების რადიუსის, სიჩქარისა და დამანგრეველი ძალის გამო უკრაინის ამჟამინდელი შეიარაღებისგან მნიშვნელოვნად განსხვავდება.
4
თითოეული რაკეტა აღჭურვილია რთული შიდა ნავიგაციის სისტემებით და მისი ღირებულება დაახლოებით 2 მილიონი დოლარია.
5
„ტომაჰავკი“ აშშ-ის საზღვაო ძალების F-14-თან ერთად დაფრინავს სამხრეთ კალიფორნიის თავზე, 2002 წელი. კიევმა არაერთხელ მოითხოვა აშშ-ის შორი მოქმედების რაკეტებზე წვდომა. 2024 წელს უკრაინის პრეზიდენტმა ვოლოდიმირ ზელენსკიმ მიანიშნა, რომ კიევმა „ტომაჰავკები“ მოითხოვა. როგორც ამბობენ, თეთრი სახლის წარმომადგენელმა იმ დროს მოთხოვნას „აბსოლუტურად შეუძლებელი“ უწოდა.
6
ბრიტანეთის საზღვაო ძალების პერსონალი „ტომაჰავკის“ ტიპის რაკეტას ამონტაჟებს ინდოეთის ოკეანეში მდებარე საზღვაო ბაზაზე, 2001 წლის ნოემბერი.აშშ-ის პრეზიდენტმა დონალდ ტრამპმა მოსკოვის მიმართ მზარდი იმედგაცრუება გამოთქვა სამშვიდობო მოლაპარაკებების ჩავარდნის გამო. ამბობენ, რომ „ტომაჰავკის“ პოტენციური მიწოდება კვლავ ახსენეს ცოტა ხნის წინ, მას შემდეგ, რაც თეთრი სახლი ეძებდა გზას, რომ კრემლს „ეგრძნო ტკივილი“ მის მიერ დაწყებული ომის გამო.
7
წყალქვეშა ნავიდან გაშვებული „ტომაჰავკი“ მოხვდა სამიზნეს სან კლემენტეს კუნძულზე, აშშ-ის საზღვაო ძალების წვრთნებისა და იარაღის ტესტირების ადგილას, სამხრეთ კალიფორნიის სანაპიროსთან, 1998 წლის ნოემბერში ჩატარებული ტესტის დროს.
ივლისის დასაწყისში სატელეფონო საუბრისას, გავრცელებული ინფორმაციით, პრეზიდენტმა ტრამპმა ზელენსკის ჰკითხა: „ვოლოდიმირ, შეგიძლია მოსკოვზე თავდასხმა? შეგიძლია სანქტ-პეტერბურგზეც დარტყმა?“ როგორც ამბობენ, უკრაინის პრეზიდენტმა უპასუხა: „რა თქმა უნდა. შეგვიძლია, თუ იარაღს მოგვაწვდით“.
15 ივლისს ტრამპმა უარყო, რომ კიევისთვის შორი მოქმედების რაკეტების მიწოდებას გეგმავს და ჟურნალისტებს განუცხადა: „ჩვენ ამას არ ვაპირებთ“.
ივლისის დასაწყისში სატელეფონო საუბრისას, გავრცელებული ინფორმაციით, პრეზიდენტმა ტრამპმა ზელენსკის ჰკითხა: „ვოლოდიმირ, შეგიძლია მოსკოვზე თავდასხმა? შეგიძლია სანქტ-პეტერბურგზეც დარტყმა?“ როგორც ამბობენ, უკრაინის პრეზიდენტმა უპასუხა: „რა თქმა უნდა. შეგვიძლია, თუ იარაღს მოგვაწვდით“.
15 ივლისს ტრამპმა უარყო, რომ კიევისთვის შორი მოქმედების რაკეტების მიწოდებას გეგმავს და ჟურნალისტებს განუცხადა: „ჩვენ ამას არ ვაპირებთ“.
8
აშშ-ის საზღვაო ძალების ხომალდი უშვებს „ტომაჰავკის“ ტიპის რაკეტას, ხმელთაშუა ზღვა, 2011 წლის მარტი.
უცნობია, როგორ შეძლებს უკრაინა ამ იარაღის გამოყენებას, რომელსაც, როგორც წესი, საზღვაო ხომალდებიდან ან წყალქვეშა ნავებიდან უშვებენ. „ტომაჰავკების“ გაშვება შესაძლებელია ზოგიერთი თვითმფრინავიდან, თუმცა უკრაინელმა ოფიციალურმა პირმა ჟურნალისტებთან საუბრისას აღიარა, რომ მათი „გამოყენება ადვილი არ არის“ სტრატეგიული ბომბდამშენების გარეშე, რომლებიც კიევს არ გააჩნია.
უცნობია, როგორ შეძლებს უკრაინა ამ იარაღის გამოყენებას, რომელსაც, როგორც წესი, საზღვაო ხომალდებიდან ან წყალქვეშა ნავებიდან უშვებენ. „ტომაჰავკების“ გაშვება შესაძლებელია ზოგიერთი თვითმფრინავიდან, თუმცა უკრაინელმა ოფიციალურმა პირმა ჟურნალისტებთან საუბრისას აღიარა, რომ მათი „გამოყენება ადვილი არ არის“ სტრატეგიული ბომბდამშენების გარეშე, რომლებიც კიევს არ გააჩნია.
9
აშშ-ის „ტაიფუნის“ სისტემები, რომლებსაც შეუძლიათ „ტომაჰავკის“ ფრთოსანი რაკეტების გაშვება.
„ტომაჰავკის“ რაკეტებისთვის ახლად შემუშავებული სახმელეთო გამშვები სისტემები არსებობს, თუმცა ამჟამად ეს ტექნოლოგია მხოლოდ შეერთებულ შტატებს აქვს. ფრთოსანი რაკეტების სახმელეთო გამშვები სისტემების შემუშავება 2019 წელს საშუალო რადიუსის ბირთვული ძალების შესახებ ხელშეკრულების დაშლის შემდეგ დაიწყო. აშშ-რუსეთის შეთანხმება კრძალავდა 500-დან 5 500 კილომეტრამდე რადიუსის მქონე სახმელეთო რაკეტებს.
„ტომაჰავკის“ რაკეტებისთვის ახლად შემუშავებული სახმელეთო გამშვები სისტემები არსებობს, თუმცა ამჟამად ეს ტექნოლოგია მხოლოდ შეერთებულ შტატებს აქვს. ფრთოსანი რაკეტების სახმელეთო გამშვები სისტემების შემუშავება 2019 წელს საშუალო რადიუსის ბირთვული ძალების შესახებ ხელშეკრულების დაშლის შემდეგ დაიწყო. აშშ-რუსეთის შეთანხმება კრძალავდა 500-დან 5 500 კილომეტრამდე რადიუსის მქონე სახმელეთო რაკეტებს.