რამდენიმე დღეში ისრაელმა დაამყარა საჰაერო უპირატესობა, რამაც გზა გაუხსნა აშშ-ის საჰაერო დარტყმებს ირანის ბირთვულ ობიექტებზე.
მაგრამ ომმა ასევე გამოცადა ალიანსის საზღვრები ირანსა და რუსეთს შორის, რომელმაც 12-დღიანი კონფლიქტის დროს თეირანს დიპლომატიური მხარდაჭერის მეტი არაფერი შესთავაზა.
მოსკოვისადმი ნდობის დაცემის ფონზე, ირანი ახლა სასწრაფოდ ცდილობს თავდაცვის აღდგენას - და ჩინეთს მიმართავს იმ მოწინავე სამხედრო ტექნიკისთვის, რომლის მიწოდებაც ვერ შეძლო რუსეთმა. მაგრამ თეირანის პეკინისკენ გადახრას თან ახლავს ახალი დაბრკოლებები და სკეპტიციზმი, რომლებიც აჩვენებს ირანის შეზღუდულ არჩევანს და მისი სტრატეგიული იზოლაციის სიღრმეს.
რუსეთი: მხოლოდ გარეგნული სტრატეგიული პარტნიორი
ცოტა ხნის წინ ხელმოწერილი სტრატეგიული პარტნიორობის ხელშეკრულებისა და მრავალწლიანი მჭიდრო თანამშრომლობის მიუხედავად, რუსეთის მხარდაჭერა ირანის მიმართ ამ კრიზისის დროს ძირითადად რიტორიკული აღმოჩნდა.
როგორც რეფორმისტული გაზეთი „შარგი“ აღნიშნავს, „ეს ალიანსი კრიტიკულ მომენტებში უფრო მეტად ცვალებად ინტერესებზეა დაფუძნებული, ვიდრე ურყევ ვალდებულებებზე“.
მიუხედავად იმისა, რომ რუსეთის პრეზიდენტმა ვლადიმირ პუტინმა აშშ-ის დარტყმები „გაუმართლებლად“ გამოაცხადა და დიალოგი შესთავაზა, მას სამხედრო დახმარების ვალდებულება არ აუღია. კრემლმა არაერთხელ გაიმეორა, რომ პარტნიორობის შეთანხმებაში ომის დროს სამხედრო დახმარების დებულებები არ დევს.
ირანის პარლამენტის ყოფილმა ვიცე-სპიკერმა ალი მოთაჰარიმ მზარდი იმედგაცრუება X-ზე გამოქვეყნებულ პოსტში გამოხატა.
მან აღნიშნა, რომ რუსეთმა უარი თქვა ირანისთვის S-400 სარაკეტო თავდაცვის სისტემის მიყიდვაზე, მიუხედავად იმისა, რომ თეირანი მოსკოვს უკრაინაში ომისთვის დრონებით ამარაგებს, ხოლო რუსეთი თურქეთსა და საუდის არაბეთს ასეთი სისტემებით ამარაგებს.
ყოფილი კანონმდებელი ამტკიცებდა, რომ რუსეთის ყოყმანი გამოწვეულია იმ შეშფოთებით, რომ ირანმა შეიძლება S-400 გამოიყენოს ისრაელის აგრესიის წინააღმდეგ, რაც ავლენს ე.წ. სტრატეგიული პარტნიორობის ზედაპირულობას.
ირანის მიერ თანამედროვე რუსული სამხედრო აღჭურვილობის შეძენის მცდელობები - მათ შორის Su-35 გამანადგურებლებისა და Mi-28 ვერტმფრენებისა - ასევე უშედეგო აღმოჩნდა.
შარგის თქმით, „გარდა რამდენიმე სასწავლო თვითმფრინავისა, დაპირებული აღჭურვილობის არცერთი ნაწილი არ არის მიწოდებული“, რის მთავარ მიზეზებადაც რუსეთში წარმოების პრობლემები და სპარსეთის ყურის ქვეყნების, ისრაელისა და შეერთებული შტატების დიპლომატიური ზეწოლა დასახელდა.
ვალდებულებების შეუსრულებლობის ამ ტენდენციამ, სავარაუდოდ, ირანელი ჩინოვნიკებსა და ანალიტიკოსებში რუსეთის, როგორც მოკავშირის, სანდოობა ღიად დააყენა ეჭვქვეშ.
ჩინეთის ყოყმანი და რეალპოლიტიკა
რუსეთის არასანდოობის გამო, როგორც ირანულ, ასევე დასავლურ მედიაში გაჩნდა დაუდასტურებელი ინფორმაცია, რომ ირანი ჩინეთს მიმართავს თანამედროვე სამხედრო ტექნიკის, კერძოდ, Chengdu J-10C მრავალფუნქციური გამანადგურებლის შესაძენად.
ირანის საჰაერო ძალები ძალიან მოძველებულია და არასაკმარისად არის აღჭურვილი თანამედროვე მოწინააღმდეგეებთან საბრძოლველად. მისი ფლოტი ძირითადად შედგება 1979 წლის რევოლუციამდე შეძენილი მოძველებული აშშ-ის და საბჭოთა კავშირის ეპოქის თვითმფრინავებისგან, რომელთაგან ბევრი მოქმედებაში რჩება კანიბალიზებული ნაწილებისა და შიდა იმპროვიზაციის წყალობით.
J-10C არის 4.5 თაობის, ერთძრავიანი გამანადგურებელი, რომელიც აღჭურვილია მოწინავე ავიონიკით, AESA რადარით და შეუძლია PL-15 შორ მანძილზე მოქმედი რაკეტების გაშვება. ის ითვლება ისრაელის მოწინავე F-35I ფლოტის რეალურ, მაგრამ არა თანაბარ კონკურენტად.
თუმცა ექსეტერის უნივერსიტეტის ლექტორისა ანდრეა გისელის თქმით, ჩინეთი აშკარად არ ჩქარობს ირანისთვის ტექნიკის მიწოდებას.
„პეკინი ცდილობს ვაშინგტონთან ურთიერთობების სტაბილიზაციას, რათა დრო მოიგოს და კიდევ უფრო გაზარდოს თავისი ტექნოლოგიური და ეკონომიკური თვითკმარობა“, - განუცხადა გისელიმ რადიო თავისუფლებას. - „მათთვის ეს უფრო მნიშვნელოვანია, ვიდრე ირანის საჰაერო ძალების აღდგენა“.
ექსპერტები ასევე თანხმდებიან, რომ ჩინეთის ურთიერთობები ირანის რეგიონულ მეტოქეებთან არ აძლევს პეკინს სტიმულს გააძლიეროს ირანის სამხედრო ძალები.
„ჩინეთი ახლო აღმოსავლეთში ეკონომიკური ან გეოეკონომიკური აქტორის როლს ასრულებს“, - განაცხადა ჰამიდრეზა აზიზიმ, გერმანიის საერთაშორისო და უსაფრთხოების საკითხთა ინსტიტუტის მკვლევარმა.
მან რადიო თავისუფლებას უთხრა, რომ ჩინეთისათვის მნიშვნელოვანია კარგი ურთიერთობები ჰქონდეს ირანის სუნიტ არაბ მეზობლებთან - კატართან, საუდის არაბეთთან და არაბთა გაერთიანებულ საამიროებთან. ისინი კი ირანის ენერგომომწოდებლები და სავაჭრო პარტნიორები არიან, მაგრამ თეირანთან ფრთხილ ურთიერთობას ინარჩუნებენ.
ანალიტიკოსები ფართოდ თანხმდებიან, რომ ჩინეთის მიერ ირანის მხარდაჭერის ყველაზე ეფექტური გზა ნავთობის შესყიდვების გაგრძელებაა, რაც თეირანს სანქციების პირობებში სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვან შემოსავალს აძლევს.
ირანის სტრატეგიული იზოლაცია
ბოლო კვირების მოვლენებმა ირანის სტრატეგიული იზოლაციის სიღრმე გამოავლინა.
მოსკოვმაც და პეკინმაც უპირატესობა მიანიჭეს საკუთარ ინტერესებსა და ირანის მოწინააღმდეგეებთან ურთიერთობას, და არა რაიმე ფორმალური ალიანსის ვალდებულებს.
შარგი ასკვნის, რომ რუსეთის მიერ პოლიტიკური განცხადებების მიღმა წასვლის სურვილის არქონამ მნიშვნელოვნად შელახა მისი, როგორც მოკავშირის, სანდოობა, მაშინ როცა ჩინეთის რეალპოლიტიკა უზრუნველყოფს, რომ ნებისმიერი მნიშვნელოვანი სამხედრო მხარდაჭერა მიუწვდომელი დარჩება.
ჟენევის სამაგისტრო ინსტიტუტის მმართველმა მკვლევარმა ფარზან საბეტმა რადიო თავისუფლებას განუცხადა, რომ თეირანს „არ აქვს კარგი ვარიანტები“, როდესაც საქმე უცხოელ სამხედრო პარტნიორებს ეხება.
მაშინაც კი, თუ თეირანი მოახერხებს ჩინეთისგან გამანადგურებლების შეძენას, მას გაცილებით მეტი დასჭირდება მომავალ კონფლიქტებში საჰაერო უპირატესობის დასამყარებლად, სულ მცირე, საკუთარ ცაზე მაინც. ამის ფული კი ირანს არა აქვს.
„ეს ძალიან, ძალიან ძვირია“, - თქვა საბეტმა. - „ირანის სანქციების ქვეშ ყოფნის გათვალისწინებით, არავისთვისაა ცხადი, თუ ვის ექნება ამისათვის საჭირო თანხები“.
ფორუმი