თბილისში, უზნაძის ქუჩაზე, 111 ნომერში ორსართულიანი, წითელი აგურით ნაგები სახლი დგას, ეზოში შესასვლელი გრძელი თაღით, რომელიც უკრაინის მხარდამჭერი და ანტირუსული წითელი წარწერებითაა აჭრელებული.

ეს თაღი “იტალიურ ეზოში” შედის. ეზოს სიღრმეში მოსაზღვრე სკოლის კედელზე მიშენებული ფარეხებია საცხოვრებლად გადაკეთებული - ამ ერთი შეხედვით ჩვეულებრივ თბილისურ სახლს და ეზოს ამ ქუჩის სხვა შენობებისგან მხოლოდ ის გამოარჩევს, რომ ამ მისამართზე სამ სხვადასხვა ბინაში 700-მდე ირანული კომპანიაა რეგისტრირებული, 2013-დან 2023 წლამდე.

აქ არცერთი ამ კომპანიის არსებობის არანაირი კვალი არ ჩანს, არადა, რეესტრში რეგისტრირებული კომპანიების საქმიანობა ფართოა - ზოგი ტვირთს ეზიდება, ზოგი ტურისტული კომპანიაა, ზოგი საკვებით ვაჭრობს, ზოგი მარცვლეულით, საიუველირო პროდუქტით ან მეორადი ავტომობილებით - არის ისეთებიც, რომლებიც თხებს და ცხვრებს აშენებს, აგურს და კრამიტს აწარმოებს გამომწვარი თიხისგან ან საკონსულტაციო სერვისს წევს კომპიუტერული ტექნოლოგიების დარგში.

ეს ერთადერთი საეჭვო მისამართი არ არის, რომელსაც ბიზნესრეესტრში შეხვდებით, თუკი საქართველოში ირანული ბიზნესმენების ძებნას დაიწყებთ.

უზნაძის 111 ნომრის მსგავსად, საჩხერის რაიონის სოფელ დუნთას პირველ ქუჩაზე, 24 ნომერშიც ასამდე ირანული კომპანიაა რეგისტრირებული - ამ მისამართზე პირველად ირანელი ბიზნესმენები 2022 წლიდან ჩნდებიან და 2025 წელსაც რეგისტრირდებიან.

ამ ერთ სახლში რეგისტრირებული კომპანიებიდან ოცზე მეტი სატვირთო გადაზიდვებს ეწევა. წელს სახმელეთო ტრანსპორტის სააგენტოს დუნთაში რეგისტრირებულ ირანელ ბიზნესმენებზე საერთაშორისო გადაზიდვების სამწლიანი ნებართვებიც აქვს გაცემული.

სოფელ დუნთას პირველი ქუჩის 24 ნომერში მდებარე სახლს, რომელიც ამ პატარა სოფლის შუაგულში დგას გზის პირას და უკნიდან ტყე ესაზღვრება, სამი მეპატრონე ჰყავს, ასმათ და თეიმურაზ თოდაძეები და მარგალიტა თოდაძე.

მარგალიტა თოდაძეს საინტერესო კავშირები აქვს არა მხოლოდ ირანელ, არამედ სირიელ და არაბ ბიზნესმენებთანაც.

• არის შპს კომერციული ჯგუფის დირექტორი, რომელიც გაერთიანებული საამიროების ორმა მოქალაქემ შპს ავღანჯეორჯიას სახელით დაარეგისტრირა საქართველოში 2016 წელს.

• ასევე სანრაიზ ქომფანის ხელმძღვანელი - 2017 წელს რეგისტრირებული ამ კომპანიის 100%-იანი წილის მფლობელი სირიის არაბთა რესპუბლიკის მოქალაქე, აიმან რაჰჰალია.

ჯამში საჯარო რეესტრის მონაცემების მიხედვით, სოფელ დუნთაში, სადაც სულ ასამდე ადამიანი ცხოვრობს, 800-მდე ირანული კომპანიაა რეგისტრირებული. მიუხედავად იმისა, რომ მათ ნაწილს ზუსტი მისამართი არ აქვს მითითებული რეგისტრაციისას, საბუთებიდან ირკვევა, რომ ისინიც მარგალიტა თოდაძის საცხოვრებელ სახლს იყენებენ ოფიციალურ იურიდიულ მისამართად.

მარგალიტა თოდაძე, გარდა საკუთარ სახლებში უცხოელი ბიზნესმენების ჩაწერისა და მათთან საქმიანი გარიგებების წარმოებისა, საჯარო რეესტრის ბაზებში კიდევ ერთ როლში გხვდება, როგორც მინდობილი პირი სხვა ადამიანებისა, ვის სახლებსაც ბიზნესების რეგისტრაციის მისამართად იყენებს, მაგალითად, 2023 წლის მარტში რეგისტრირებული კომპანია "სალარ ენთეზარ", რომელსაც რეგისტრაციის მისამართად დედოფლისწყაროს რაიონი, სოფელი ოზაანის მე-12 ქუჩაზე მდებარე მეხუთე სახლი აქვს მითითებული და სოფელ დუნთაში რეგისტრირებული არაერთი კომპანიის მსგავსად, სატვირთო გადაზიდვებით არის დაკავებული, მარგალიტა თოდრაძის დახმარებით გაიხსნა დიმიტრი და გიგა ოზაშვილების კუთვნილ სახლში. ამ და ამ მისამართზე რეგისტრირებული სხვა არაერთი კომპანიის სარეგისტრაციო დოკუმენტების ნაწილია მარგალიტა თოდაძისთვის მიცემული სახლის მეპატრონის მინდობილობა.

800-ზე მეტი ირანელი ბიზნესმენია თავმოყრილი ადიგენის მუნიციპალიტეტის სოფელ უნწაშიც, სადაც სულ სამასამდე ადამიანი ცხოვრობს.

აქ ირანელი ბიზნესმენები სიმონ აკოფაშვილის მიწის ნაკვეთებს უთითებენ რეგისტრაციის ადგილად - უნწაში ის მიწის ორ ნაკვეთს ფლობს. სიმონ აკოფაშვილს მისი სახელით ბიზნესგარიგებების დადების უფლება სხვა ადამიანზე აქვს გადაცემული. სწორედ მინდობილობით აღჭურვილი ადამიანი აფორმებს ხელშეკრულებებს უცხოელ ინვესტორებთან. აკოფაშვილის მიწის ნაკვეთებს ირანელი ბიზნესმენების გარდა 2023 წლიდან უკვე რუსეთიდან ჩამოსული ის მიგრანტებიც იყენებენ რეგისტრაციის ადგილად, ვინც საქართველოში შეღავათიანი საგადასახადო პირობებით მოიხიბლა და აქ მეწარმედ დარეგისტრირდა. უნწას ასეთი რუსეთის ასზე მეტი მოქალაქე უთითებს რეგისტრაციის ადგილად.

საქართველოში ჯამში 13 ათასამდე ირანული ბიზნესია რეგისტრირებული. მათი ინტერესი საქართველოში 2009 წლიდან ჩნდება - პირველი ირანული ფირმები სწორედ ამ დროს შემოდიან, თუმცა 2012-2019 წლებში პროცესი ჩქარდება და ყოველწლიურად უკვე ასობით ახალი ფირმა რეგისტრირდება.

ეს ის პერიოდია, როდესაც ირანი მძიმე საერთაშორისო სანქციების ქვეშ ექცევა.

ჯერ კიდევ 2013 წელს ამერიკული „უოლ სთრიტ ჯორნალი” წერდა, რომ საქართველოში ირანული კაპიტალით შექმნილი 150-მდე კომპანია, "ისლამური რევოლუციის მცველთა კორპუსის" დაარსებული იყო. ესაა სახელმწიფო სტრუქტურა, რომელიც მხოლოდ უმაღლეს ლიდერს ექვემდებარება და თავის მხრივ გავლენა აქვს პრეზიდენტსა და მეჯლისზე. საერთაშორისო სანქციებისგან თავდაღწევისას საქართველოში დაარსებული კომპანიებით თეირანს უმარტივდებოდა წვდომა არამარტო რუსულ და ჩინურ, არამედ დასავლეთის ბაზრებზე. 2025 წლის 28 სექტემბერს გაერომ ირანს ხელახლა დაუწესა გლობალური სანქციები, რომლებიც გარდა ირანის ბირთვული და სარაკეტო პროგრამებისა, ბოჭავს თეირანის ნავთობის მრეწველობას, ტრანსპორტისა და გადაზიდვების სფეროს, ფინანსურ და საბანკო სექტორებს.

ამ პერიოდში საქართველოში, ერთი მხრივ, ირანული კომპანიების რაოდენობა იზრდება, პარალელურად კი ირანის მოქალაქეებისთვის რთულდება ბინადრობის ნებართვის მოპოვება და წესდება საბანკო შეზღუდვები. საქართველოში ხანგრძლივი ცხოვრების უფლების მოსაპოვებლად ირანელებს რამდენიმე გზა აქვთ: უძრავ ქონების ფლობა, სწავლა საქართველოში, დაქორწინება საქართველოს მოქალაქეზე ან ხანგრძლივი სამუშაო კონტრაქტი.

ირანულ ინტერნეტში არსებობს არაერთი ბლოგი, სადაც საქართველო, სატრანზიტო ჰაბის პოტენციალით, ბიზნესის დაწყებისთვის ხელსაყრელ ქვეყნადაა მიჩნეული. ამ საიტებზე წერენ იმასაც, რომ საქართველოში საექსპორტო ლიცენზიის მიღება შედარებით მარტივია.

სხვა ონლაინრესურსებზე ღიად არის აღწერილი სქემები, რომლებსაც ირანული ბიზნესები სანქციების ასავლელად იყენებენ. ამ ბლოგებში მითითებულია, რომ საქართველოს თავისუფალი ვაჭრობის შეთანხმება აქვს რამდენიმე ქვეყანასთან, ასევე ევროკავშირთან და „შეღავათების ზოგადი სისტემის“ წყალობით ამერიკის ბაზარზეც გადის.

საქართველოში ძირითადად ასეთი სქემა მუშაობს: ირანელ ბიზნესმენებს შეუძლიათ პროდუქცია ჯერ ქართულ ბაზარზე შეიტანონ, შემდეგ კი, გადაფუთონ და საქართველოში წარმოებული პროდუქციის ეტიკეტით გაიტანონ საზღვარგარეთ, მათ შორის, ევროკავშირსა და ამერიკაში.

ირანელ ბიზნესმენებს საქართველოში აქაურ კანონმდებლობასა და სავაჭრო დინამიკაში უკვე კარგად გარკვეული ირანული კომპანიებიც ეხმარებიან. მათგან ერთ-ერთია Geovest Holding-ი, უძრავი ქონების შეძენისა და ინვესტირების კონსულტანტი, რომელიც ბიზნესმენებს არწმუნებს, რომ საქართველო ბიზნესის დაწყების სიმარტივის მხრივ მსოფლიოში მე-18 ადგილზეა და აღმოსავლეთ ევროპაში საქართველოს ეკონომიკა ერთ-ერთ ყველაზე მზარდ ეკონომიკად ითვლება, სადაც ინფლაცია კონტროლდება და გადასახადები გონივრულია.

“ინვესტორების მოზიდვისა და მხარდაჭერის კუთხით საქართველოს მთავრობის მიზანია არაბთა გაერთიანებული საამიროების მსგავსი მომავლის შექმნა”, - წერს კიდევ ერთი გლობალური საკონსულტაციო კომპანია GE2TR; ირანელ ინვესტორებს ის უყვება, რომ საქართველო უახლოეს მომავალში ამერიკის შეერთებულ შტატებთანაც გააფორმებს ისეთ “ღრმა და ყოვლისმომცველ სავაჭრო შეთანხმებას, როგორიც ევროკავშირთან აქვს”.

“საქართველოს ერთ-ერთი უნიკალური მახასიათებელია კვალიფიციური და კომპეტენტური სამუშაო ძალა - ქვეყანას ჰყავს ნიჭიერი ახალგაზრდები, რომელთა უმეტესობა თავისუფლად ფლობს სამ ენას, ქართულს, რუსულს და ინგლისურს. აქ ინვესტირების უპირატესობა ისაა, რომ საშუალო ხელფასი ევროპის ქვეყნებისა და მსოფლიოს მრავალი სხვა ქვეყნის ხელფასის ერთ მეხუთედზე ნაკლებია, მაშინ როცა სამუშაოს ხარისხი და სამუშაო ძალის შესაძლებლობები ძალიან მაღალია”, - ეს კიდევ ერთი ირანული კომპანია სისნა ჯგუფი, რომელიც უკვე მეშვიდე წელია საქართველოში საკონსულტაციო სერვისს ჰყიდის. კლიენტებს იურიდიული დახმარების გარდა უძრავი ქონების შეძენაში, მის რემონტსა და მოწყობაშიც ეშველება.

საქართველო-ირანის პოლიტიკური და ფინანსური კავშირები

თუკი, ვთქვათ, ათი წლის წინ ირანთან საქართველოს პოლიტიკა გარკვეულწილად დასავლეთთან საქართველოს წარმატებული კავშირები განსაზღვრავდა, 2024 წლის ივლისში ევროინტეგრაციის პროცესის შეჩერების ინიციატორი საქართველოს პრემიერ-მინისტრი ჰამასის ლიდერთან ერთად ესწრება ირანის პრეზიდენტის ინაუგურაციას, რომელიც მეჯლისში გაიმართა და სადაც ისმოდა შეძახილები “სიკვდილი ამერიკას, სიკვდილი ისრაელს.”

იმ დროს როდესაც ამერიკისა და ევროპისთვის, ირანის ბირთვული ამბიციები და მისი ალიანსი რუსეთთან და ჩინეთთან გლობალურ საფრთხედ აღიქმება, თავად ირანისთვის საქართველო საინტერესოა იყო მისი დასავლური პერსპექტივით, რომელიც ქართული ოცნების პოლიტიკის გამო ბოლო ერთ წელიწადში რადიკალურად შეიცვალა.

დროის ხაზზე საქართველოსა და ირანს შორის ბიზნესურთიერთობების ძირითადი მოვლენები ასე შეიძლება დალაგდეს:

• ირანიდან პირდაპირი უცხოური ინვესტიციების შემოსვლა საქართველოში 2006 წლიდან იწყება და მომდევნო 6 წელიწადში ჯამში 8 მლნ დოლარის ირანული ინვესტიცია შემოდის 2013-2024 წლებში უკვე 5-ჯერ მეტი, 41 მლნ დოლარის ინვესტიცია ხორციელდება. აქედან ყველაზე მეტი ფული ირანელმა ბიზნესმენებმა ვაჭრობის, მშენებლობის, მრეწველობის და ტრანსპორტის სექტორებში ჩადეს.
• 2010 წლამდე საქართველოში 125 ირანული კომპანიაა რეგისტირებული.
• 2010 წელს, როდესაც ირანისთვის აშშ-სა და ევროკავშირის სანქციები უკვე მუშაობს, თბილისი და თეირანი, უვიზო მიმოსვლის რეჟიმზე თანხმდებიან - ასე უნდა შეუწყონ ხელი ტურიზმსა და ბიზნესს.
• 2011-ში ირანული კომპანიების საქართველოში შემოსვლის უეცარი პიკი ჩანს - თუკი 2010 წელს მხოლოდ 83 ირანული კომპანია შემოვიდა საქართველოში, 2011 წელს ეს რიცხვი 8-ჯერ გაიზარდა. 2012 წელს ეს მონაცემიც გაორმაგდება და საქართველოში 1500-მდე ახალი ირანული კომპანია დარეგისტრირდება
• ირანული ინვესტიციების აღმასვლა ნელდება 2013 წლის ზაფხულში, როდესაც აშშ-ის ზეწოლით, საქართველოს მთავრობა ირანული ბიზნესის შეზღუდვას იწყებს და ცალმხრივად აუქმებს უვიზო რეჟიმს, ყინავს ირანული კომპანიებისა თუ ინდივიდების 150 საბანკო ანგარის და ირანულ ინვესტბანკს ზედამხედველად საქართველოს ეროვნული ბანკს უნიშნავს. ამავე წელს მორატორიუმი წესდება უცხოელებისთვის სასოფლო-სამეურნეო მიწების გასხვისებაზე. თუმცა, ამ შეზღუდვების მიუხედავად, 2013 წელს საქართველოში რეგისტრირებული ირანული ბიზნესების რიცხვი მაინც მაღალია - 1015.
• 2016 წლის 12 თებერვალს მიუნხენის უსაფრთხოების 52-ე კონფერენციაზე ყოფნისას საქართველოს საგარეო საქმეთა მინისტრი მიხეილ ჯანელიძე ირანის ისლამური რესპუბლიკის საგარეო საქმეთა მინისტრ, მოჰამედ ჯავად ზარიფს ხვდება. ამ შეხვედრიდან 3 დღეში, 15 თებერვალს საქართველო იღებს გადაწყვეტილებას ირანის მოქალაქეებისთვის უვიზო რეჟიმი დააბრუნოს
• 2017 წლიდან პანდემიის დასაწყისამდე 5 ათასი ახალი ირანული კომპანია ჩნდება საქართველოში. 2017 წელსვე, ირანის თანამშრომლობის, შრომისა და სოციალური უზრუნველყოფის მინისტრი, ალი რაბიი ამბობს, რომ ირანისთვის საქართველო საქონლის ევროპაში ექსპორტისთვის ყველაზე შესაფერისი გზაა.

• 2018 წლის დეკემბერში საქართველო ქვეყანაში არ უშვებს ირანელ ბიზნესმენებს, რომლებსაც მონაწილეობა უნდა მიეღოთ კონფერენციაში “ირანელ ინვესტორთა გამოწვევები საქართველოში.”
• კოვიდ-19-ის გავლენით, მომდევნო წლებში ეკონომიკური კავშირების ტემპი ნელდება, მაგრამ წელიწადში საშუალოდ 240 ახალი ირანული კომპანია მაინც ჩნდება საქართველოში. მათი რიცხვი 2022 წლის შემდეგ 450-მდე იზრდება.
• საბოლოოდ, 2024 წელს საქართველოში არა მხოლოდ ათასობით ირანული კომპანია ფუნქციონირებდა, რეკორდულად მაღალი იყო საგარეო სავაჭრო ბრუნვა - პანდემიის შემდეგ, 2022 წლიდან 2024 წლამდე ირანთან ვაჭრობა 23%-ით გაიზარდა, 2012 წელთან შედარებით კი 2024 წლის საგარეო ვაჭრობის დონე სამჯერ არის გაზრდილი.

• საგარეო ვაჭრობის ზრდა ძირითადად შავი ლითონების და სამშენებლო მასალების იმპორტის მატებაზე მოდის. ჯამში 2013-2024 წლებში ირანის საქართველოში 41 მლნ დოლარს აბანდებს. აქედან ყველაზე მეტი ფული ირანელმა ბიზნესმენებმა ვაჭრობის, მშენებლობის, მრეწველობის და ტრანსპორტის სექტორებში ჩადეს.

• 2024 წელს საქართველომ ირანიდან დაახლოებით 30 მილიონი დოლარის ღირებულების სურსათი და სოფლის მეურნეობის პროდუქტები შემოიტანა. ეს მთლიანი იმპორტის შედარებით მცირე წილს შეადგენს, თუმცა გარკვეულ კატეგორიებში ირანის ბაზრის წილი ან დომინანტურია, ან სტრუქტურულად მნიშვნელოვანია. მაგალითად, ირანიდან იმპორტირებული კარაქი მთლიანი იმპორტის დაახლოებით 13%-ია, ირანიდან შემოსული ქიშმიში ამ პროდუქტის ქართული ბაზრის 45%-ს ფარავს, ფინიკი კი - 85%-ს.

2025 წლის 1 ივნისის მდგომარეობით, საქართველოში რეგისტრირებული 12 828 ირანული ბიზნესსუბიექტის ანალიზი აჩვენებს, რომ:

• საქართველოში რეგისტრირებული რუსული ბიზნესებისგან განსხვავებით, ირანული ბიზნესების უმეტესობა, 93,2% კომპანიებზე მოდის და მათგან მხოლოდ 6,6%-ია (844 სუბიექტი) ინდივიდუალურ მეწარმედ რეგისტრირებული.
• ირანული კომპანიების 91,2% სრულად ირანული საკუთრებაა, 8,8%-ში კი ირანელ ბიზნესმენებს ქართველი ან სხვა ქვეყნის პარტნიორები ჰყავთ. პარტნიორებად 808 შემთხვევაში გვხვდება ქართველი, 27-ში - აზერბაიჯანელი, 29-ში - კანადელი, 26-ში - თურქი და 23-ში - ამერიკელი. იძებნება ისეთი კომპანიებიც, სადაც პარტნიორები არიან გერმანიის, ერაყის, ინდოეთის, დიდი ბრიტანეთის, უკრაინის და რუსეთის მოქალაქეები.
• ირანული კომპანიების 71,1% თბილისშია რეგისტრირებული, 6,9% საჩხერის მუნიციპალიტეტში, 6,3% კი ადიგენში. ირანულ ბიზნესებია ორივე საპორტო ქალაქში, ბათუმსა და ფოთში, ასევე გურჯაანში, რუსთავსა და თეთრიწყაროშიც, მარნეულსა და დედოფლისწყაროში.
• ირანელი ბიზნესმენები საქართველოში საქმიანობის ფართო სპექტრით გამოირჩევიან - კაბარე კლუბით დაწყებული, კულინარიის კურსებით დამთავრებული. სხვადასხვა დროს თბილისში გამოიცემოდა სპარსულენოვანი ყოველკვირეული ჟურნალი „არიანა“, რომელიც უფასოდ ვრცელდებოდა. მაუწყებლობდა სპარსულენოვანი რადიოარხი „რადიო თეფლის“.

ირანული კომპანიები სახელმწიფო შესყიდვებში

2018 წელს რეგისტრირებული კომპანია ქაფრინა, რომლის 100%-იან წილსაც ირანის ისლამური რესპუბლიკის მოქალაქე ფარზად ნური ფლობს და რომელიც ბოლო სამი წელია ყველაზე დიდი ბრუნვით ირანული კომპანიების 50-ეულში შედის, 2020 წელს საქართველოს ეროვნულ ბანკის კონტრაქტორი იყო - ბანკმა მისგან 86 146 ლარის ღირებულების ვიდეოსამეთვალყურეო კამერები შეიძინა. ირანულმა კომპანიამ ბანკს 130 TC - C38MS მოდელის სათვალთვალო კამერა მიჰყიდა.

ამავე კომპანიისგან იყიდა ტექნიკურმა უნივერსიტეტმა აპარატურა ლაბორატორიული მაღალტემპერატურული პროცესების დაკვირვებისათვის - ვიდეოსამეთვალყურეო ქსელური ჩამწერი სისტემით 2019 წელს 5 600 ლარად.

2019 წელსვე ირანული კომპანიისგან ნაყიდი კამერებით აღიჭურვა ქუთაისის საქალაქო და ქუთაისის სააპელაციო სასამართლოები. ჩინურ ტექნიკაში კომპანია ქაფრინამ ბიუჯეტიდან 29 920 ლარი მიიღო. ამ კომპანიის კონტრაქტორია ასევე თბილისის მერია, რომელმაც 2019 წელს 215 ათას ლარზე მეტი გადაიხადა ირანული კომპანიისგან ვიდეოსათვალთვალო სისტემების შეძენაში.

კომპანია ქაფრინა ქართულ ბაზარზე პოზიციონირებს, როგორც საერთაშორისო ჰოლდინგის ნაწილი, რომლის მთავარი საქმიანობა საცხოვრებელი კორპუსების მშენებლობაა. 2024 წელს კომპანიას უკვე ორი საცხოვრებელი კორპუსი ჰქონდა აშენებული და მესამეს იწყებდა.

„ჰოლდინგის მთავარი მისიაა ცხოვრების გაუმჯობესება ყველასთვის. მათი ყველა მიზანი ყალიბდება ერთ სლოგანში “აირჩიე შენი ცხოვრება!” - ასე ახასიათებს თავის თავს ირანული კომპანია ახლად აშენებულ კორპუსებში ბინების გაყიდვის განცხადებების ქვეშ.

სახელმწიფოს კიდევ ერთი კონტრაქტორი კომპანიაა საქართველოში 2014 წელს რეგისტრირებული შპს ვერძი, რომლის 100%-იანი წილის მფლობელიც არის ირანის მოქალაქე მოჰამმად რეზა ასლანი; ეს კომპანიაც 2023 წელს ირანული წარმატებული კომპანიების 50-ეულში ერთ-ერთი იყო.

ამ კომპანიას სხვადასხვა დროს სახელმწიფომ დაუკვეთა:

• ქარელში თამარ მეფის მე-2 შესახვევში წყალგამტარი არხის მოწყობის სამუშაოები 2020 წელს - ეს იყო 66 235 ლარის ღირებულების ხელშეკრულება, საიდანაც მხოლოდ 13% მიიღო ირანელმა ბიზნესმენმა. მუნიციპალიტეტმა ხელშეკრულება ცალმხრივად გაწყვიტა მასთან, იმის გამო, რომ ირანული კომპანია მუშაობდა დაგვიანებით, უხარისხოდ და არ ითვალისწინებდა ინსპექტირების ჯგუფის არცერთ შენიშვნას და რეკომენდაციას.
• გორის მუნიციპალიტეტის სოფელ საყავრეში სასმელი წყლის სისტემის მოწყობის სამუშაოები 2020 წელს - ადგილობრივი ბიუჯეტიდან ამ ტენდერში შპს ვერძმა 40 786 ლარი მიიღო.
• თბილისში კრწანისის რაიონის ტერიტორიაზე წყალსადენ-კანალიზაციის, სანიაღვრე და სადრენაჟე ქსელების მოწყობა-რეაბილიტაციაში 2020 წელს 23 731 ლარის სამუშაოები.
• თეთრიწყაროს მუნიციპალიტეტის სოფელ პატარა ირაგაში სასმელი წყლის მაგისტრალისა და შიდა ქსელის მოწყობა/რეაბილიტაციის სამუშაოები 89 535 ლარად შეასრულა 2020 წელს.
• 47 594 ლარი მიიღო 2019 წელს ფინანსთა სამინისტროს საგამოძიებო სამსახურის ადმინისტრაციული შენობის ტერიტორიაზე (ქ. თბილისი, უნივერსიტეტის ქ.№2) საკანალიზაციო-სანიაღვრე ქსელის და შესაბამისი რაოდენობის ჭების მოწყობაში. ამ ტენდერში მას კონკურენტი არ ჰყოლია.
• 57 178 ლარის ღირებულების ხელშეკრულება ჰქონდა 2019 წელს ადიგენის მუნიციპალიტეტში ჭავჭავაძის, ნინოშვილისა და ყაზბეგის ქუჩების საკანალიზაციო ქსელის მოწყობის სამუშაოების შესასრულებლად.
• 2019 წელს 35 152 ლარი მიიღო ნინოწმინდის მუნიციპალიტეტის სოფელ ფოკაში წყალსადენი სისტემის სარეაბილიტაციო სამუშაოებისთვის. ამავე წელს, ნინოწმინდის მუნიციპალიტეტმა კიდევ ერთი კონტრაქტი გააფორმა ირანულ კომპანიასთან პუშკინისა და ქუთაისის ქუჩებზე საკანალიზაციო სისტემის მოსაწყობად - ამ სამუშაოებში ბიუჯეტმა 43 551 ლარი გადაიხადა.
• 2019 წელსვე შპს ვერძი წყალგაყვანილობის სისტემას აკეთებს საბურთალოს რაიონში - სამუშაოების ღირებულება 169 962 ლარია.
• 2018 წელს გლდანის გამგეობა უკვეთს წყალგაყვანილობისა და კანალიზაციის სისტემის შეკეთების სამუშაოებს - ხელშეკრულების ღირებულება 229 176 ლარია.

კომპანია ბოლო სამი წელია სახელმწიფო ტენდერებში აღარ მონაწილეობს, მისი ყოფილი თანამშრომლები რადიო თავისუფლებას ეუბნებიან, რომ აღარც მისი ხელმძღვანელი, მოჰამმად რეზა ასლანი ცხოვრობს საქართველოში.

სახელმწიფო შესყიდვებში მონაწილეობს 2018 წელს ირანის ოთხი მოქალაქის საქართველოში რეგისტრირებული კომპანია ჯეო თეკი. ეს კომპანიაც მსხვილი ბრუნვის კომპანიების 50-ეულში შედის.

ჯეო თეკისგან:

• 2022 წელს სანიტარულ-ჰიგიენური საშუალებები, მათ შორის ტუალეტის ქაღალდი შეიძინა სამტრედიის სათნოების სახლმა - შესყიდვის ღირებულება 9 422 ლარი იყო.
• 2022 წელსვე ოზურგეთის საბავშვო ბაღებისთვის ორი შესყიდვით ყიდულობს სკოლამდელი აღზრდის ცენტრი ჰიგიენურ საშუალებებს, საპონს, ხელსახოცებს, სარეცხ ფხვნილს, ჭურჭლის ჟელეს, მინის საწმენდ სითხეს, ჭურჭლის სარეცხ ღრუბელს და ტუალეტის ქაღალდს. ირანული კომპანია სახელმწიფო ბიუჯეტიდან 25 ათას ლარს იღებს.
• ტუალეტის ქაღალდს ამ კომპანიისგან ყიდულობს 2022 წელს საქართველოს რკინიგზაც - 30 000 შეკვრა ქაღალდში სახელმწიფო კომპანია 23 664 ლარს იხდის. ტუალეტის ქაღალდს ჯეო თეკისგან 2022 წელს ყიდულობს ასევე სოფლის მეურნეობის სახელმწიფო ლაბორატორია, თბილისის სატრანსპორტო კომპანია, ფოთის საცურაო აუზი, ბათუმის უნივერსიტეტი, სუს-ის სასწავლო ცენტრი , ახმეტის საბავშვო ბაღების ცენტრი, შრომის ინსპექცია, შიდსისა და კლინიკური იმუნოლოგიის სამეცნიერო-პრაქტიკული ცენტრი და თავდაცვის სამინისტრო. მხოლოდ ამ უკანასკნელმა ირანულ კომპანიას 158 000 ლარი გადაუხადა ტუალეტის ქაღალდებში და 23 350 ლარი ხელსახოცებში.
• 47 400 ლარს იღებს ირანული კომპანია 2022 წელს პენიტენციური სამსახურისგან, რომელიც საპატიმროებისთვის სარეცხ საპონს ყიდულობს;
• 10 620 ლარს იღებს ჯეო თეკი საქართველოს ფოსტისგან 2022 წელს, რომელიც მისგან 2000 ლიტრ ავტოსატრანსპორტო საშუალებების სარეცხ სითხეს ყიდულობს.

ფარმაცევტულ პროდუქციას და ლაბორატორიულ რეაქტივებს ყიდულობდა სახელმწიფო შესყიდვებით კიდევ ერთი ირანული კომპანიისგან, გრინ ლაბისგან სამედიცინო უნივერსიტეტი და დაავადებების კონტროლის ეროვნული ცენტრი. კომპანია გრინ ლაბი 2019 წლის თებერვალშია რეგისტრირებული და პირველი სახელმწიფო ტენდერიც, რომელშიც გაიმარჯვა, 2019 წლის თებერვალში გამოცხადდა. ამ შესყიდვით პირველმა საუნივერსიტეტო კლინიკა მათ ასობით სისხლის ჯგუფისა და რეზუსის განმსაზღვრელი ტესტები და უსაფრთხო სისხლის სკრინინგის სისტემები შეიძინა 40 ათას ლარად.

2019 წლის თებერვალშივე ირანული კომპანიისგან 17 500 ლარის ღირებულების სამედიცინო ტესტების შესყიდვის ხელშეკრულება გააფორმა ქვემო ქართლის სისხლის გადასხმის ცენტრმა, ამ წლის ბოლოს კი, დაავადებათა კონტროლის ეროვნულმა ცენტრმა შეიძინა მისგან ტესტები 240 000 ლარის „C ჰეპატიტის მართვის სახელმწიფო პროგრამის“ სკრინინგული კვლევებისთვის.

გრინ ლაბს ორი მფლობელი ჰყავს, საქართველოს მოქალაქე სულხან გიორგაძე და ირანის ისლამური რესპუბლიკის მოქალაქე, მოჯტაბა ვაქილი ბიჯარი. გიორგაძე რადიო თავისუფლებას ეუბნება, რომ ეს კომპანია უკვე რამდენიმე წელია აღარ ფუნქციონირებს. მან ირანელი ბიზნესპარტნიორი საერთო ნაცნობისგან გაიგო და ერთად კომპანიის დაარსების იდეა იქიდან გაჩნდა, რომ ვაქილ ბიჯარი ერთ-ერთი ბრენდის ექსკლუზიური შემოტანის უფლებას ფლობდა საქართველოში. გრინ ლაბის გარდა სხვა არაერთი კომპანია აქვს სულხან გიორგაძესაც - 2019 წელს რეგისტრირებული მისი კომპანია სოლიდ გრუპი, ასევე ფარმაცევტული და სამედიცინო პროდუქციით ვაჭრობს, ასევე მონაწილეობს სახელმწიფო შესყიდვებში და 2020-2023 წლებში ჯამში 268 418 ლარის 5 ტენდერი აქვს მოგებული. მის დამკვეთთა შორის იყვნენ დაავადებათა კონტროლის ეროვნული ცენტრი, სამხედრო ჰოსპიტალი, 2022 წლის აპრილში სამედიცინო უნივერსიტეტი აფორმებს 115 600 ლარის ღირებულების სამედიცინო უნივერსიტეტი და თბილისის მერია.

სულხან გიორგაძესთან შედარებით გაცილებით მსხვილ კომპანიებს ფლობს მისი ბიზნესპარტნიორი გლინლაბიდან, მოჯტაბა ვაქილი ბიჯარი, რომელიც კიდევ სამი სხვა კომპანიის მეწილე და ორის დირექტორია. პირველი კომპანია, მან 2013 წელს გახსნა საქართველოში - ეს არის სამშენებლო კომპანია, რომელიც კორპუსებს აშენებს, ბოლო კომპანია კი 2024 წლის მაისში დაარეგისტრირა, შპს ელიტ გრუპ ჯორჯია.

საკუთარი კომპანია აქვს და ასევე ფარმაცევტული პროდუქციით ვაჭრობს მოჯტაბა ვაქილი ბიჯარის ქართველი ცოლი, ხატია მარშანიაც - ის კომპანია ბიო გენის 100%-იანი წილის მფლობელია 2020 წლიდან. ესაა კომპანია, რომელიც ეთნიკურად ირანელმა, ამერიკის მოქალაქემ საქართველოში 2017 წელს დააარსა და დაარსებისას მისი 100%-იანი წილის მფლობელი იყო.

ირანული ნავთობპროდუქტები

“გაფრთხილება: ირანული ნავთობის ან ნავთობქიმიური პროდუქტების შესყიდვა დაუყოვნებლივ უნდა შეწყდეს! ნებისმიერი ქვეყანა, ან პირი, რომელიც ირანიდან ნავთობის ან ნავთობქიმიური პროდუქტების ნებისმიერ რაოდენობას შეიძენს, დაუყოვნებლივ დაექვემდებარება მეორად სანქციებს.“, - Truth Social-ზე გამოაქვეყნა 2025 წლის 1 მაისს, ამერიკის პრეზიდენტმა დონალდ ტრამპმა.

საქართველოში კი ირანული ნავთობისა და ნავთობპროდუქტების იმპორტის თვალშისაცემად იზრდება ბოლო წლებში. თუ 2020 წელს ირანიდან 683 ათასი აშშ დოლარის ღირებულების ნავთობი და ნავთობპროდუქტები შემოვიდა, 2024 წლისთვის ეს მაჩვენებელი თითქმის გასამმაგებულია და 2 მილიონ აშშ დოლარს აღწევს.

კომპანია Arad Branding-ის ოფიციალურ ვებგვერდზე ირან-საქართველოს სავაჭრო ურთიერთობების შესახებ იძებნება სტატია, რომელშიც ხაზგასმულია საქართველოსთან ვაჭრობის უპირატესობები: „თუ თქვენ გეგმავთ საქართველოსთან ვაჭრობას, გირჩევთ, რომ უპირველეს ყოვლისა, საქართველოში, განსაკუთრებით, პორტების მახლობლად დაარეგისტრიროთ კომპანია. ამ გზით შეგიძლიათ, მარტივად განახორციელოთ ვაჭრობა. კომპანიის რეგისტრაციის შემთხვევაში თქვენ შეგიძლიათ ხარჯები მნიშვნელოვნად შეამციროთ. ეს, ასევე, იქნება ექსპორტისა და იმპორტის გამარტივების ძალიან მარტივი გზა.“

ამ რჩევას, როგორც ჩანს, არაერთი საკონსულტაციო სერვისი გასცემს და არაერთი ბიზნესმენი ითვალისწინებს.

2018 წელს დარეგისტრირდა საქართველოში ინდ.მეწარმედ იასერ კაში თოროგჰი, რომელიც ბოლო სამი წელია, წლიური ბრუნვის მოცულობის მხრივ 50 ყველაზე მსხვილი ბიზნესის სიაში ერთადერთი მეწარმეა. ის საქართველოში ბიზნესის საკეთებლად 2012 წელს ჩამოვიდა, სწორედ ირანული ბიზნესების აღზევების გარიჟრაჟზე და კომპანია MARS GEORGIA-ს ხელმძღვანელი გახდა - ამ კომპანიის მისამართი იმხანად ფოთის ნავსადგურის ყოფილი ექსტენსიური განვითარების ზონა იყო.

ფოთის ნავსადგურის ყოფილ ექსტენსიური განვითარების ზონაში ასამდე ირანული კომპანიაა რეგისტრირებული - მათი დიდი ნაწილის საქმიანობის შესახებ ღია წყაროებში ინფორმაცია არ იძებნება. ამ კომპანიებს შორის არიან ხილითა და ბოსტნეულით საბითუმო მოვაჭრეები, საღებავების და მასტიკების მწარმოებლები, საბუნებისმეტყველო და საინჟინრო მეცნიერებებში კვლევებითა და ექსპერიმენტული დამუშავებით გატაცებულები და ჯართით მოვაჭრეები.

ბათუმში, ფოთთან შედარებით ოთხჯერ მეტი ირანული კომპანიაა რეგისტრირებული, თუმცა არცერთი მათგანი არ უთითებს საქმიანობის სფეროდ ნავთობპროდუქტებით ვაჭრობას. ბათუმში თვალშისაცემია ირანული ტურისტული სააგენტოების სიმრავლე, სასტუმროებში ინვესტირებით დაინტერესებული კომპანიები და გართობის სფეროში მუშაობის მოსურნეები.