მას ხელმძღვანელობს რუსეთის პრეზიდენტის, ვლადიმირ პუტინის რწმუნებული და რეჟისორი კარენ შახნაზაროვი. ამის საშუალებას მათ აძლევს რუსეთის მთავრობის სპეციალური დადგენილება, რომელიც მიღებულია ჯერ კიდევ 2022 წელს მობილიზებული პერსონალის მოთხოვნების დასაკმაყოფილებლად. შახნაზაროვი წელს ივლისში შეიყვანეს ევროკავშირის სანქციების სიაში.
ყველაფერი ფრონტისთვის
ზუსტად ერთი წლის წინ, 2024 წლის 13 ნოემბერს, რუსეთის პრეზიდენტი ვლადიმირ პუტინი კრემლში შეხვდა "მოსფილმის" აღმასრულებელ დირექტორს, კარენ შახნაზაროვს - თავის რწმუნებულს, უკრაინაში ომის მხურვალე მხარდამჭერს და რუსული ტელევიზიის პოლიტიკური ტოქშოუების რეგულარულ სტუმარს.
„წელს ჩვენ რვა მილიონი დოლარის საქველმოქმედო დახმარება გავწიეთ, მათ შორის ექვსი მილიონი ცენტრალური სამხედრო ოლქის საჭიროებებისთვის. სხვათა შორის, 2023 წელს შეიარაღებულ ძალებს 28 T-55 ტანკი, რვა PT-76 ტანკი, ექვსი ქვეითი საბრძოლო მანქანა და რვა ტრაქტორი გადავეცით, რომლებიც ჩვენს სამხედრო ტექნიკურ ბაზაზე ინახებოდა. საჭიროების შესახებ გავიგე, თავდაცვის სამინისტროს დავუკავშირდი და მათ ეს მანქანები წაიღეს“, - მოახსენა დირექტორმა პუტინს.
ფოტოზე: კარენ შახნაზაროვი (მარცხნივ) ვლადიმირ პუტინთან შეხვედრაზე კრემლში. 2024 წლის 13 ნოემბერი
რუსულ მედიაში გავრცელდა ცნობა, რომ კინოსტუდიამ სამხედროებს გადასცა ტანკები, რომლებიც რეკვიზიტად გამოიყენებოდა. მის ოფიციალურ ვებსაიტზე ადვილად მიაგნებთ ინფორმაციას, რომ "მოსფილმი" სამხედროებისთვის აგროვებს ჰუმანიტარულ დახმარებას - ჰიგიენის საშუალებებს, საკვებს, მედიკამენტებსა და სამედიცინო საშუალებებს. მაგრამ არაფერი წერია იმაზე, რომ 2023 წლიდან „მოსფილმი“, ფაქტობრივად, რუსეთის სამხედროებისთვის „ჰუმანიტარული დახმარების“ საფარქვეშ იქცა ჩინური დრონებისა და რადიოელექტრონული საბრძოლო სისტემების შეძენის საშუალებად.
სამხედრო სექტორთან დაკავშირებული სახელმწიფო შესყიდვები რუსეთში ფაქტობრივად გასაიდუმლოებული იყო რუსეთის მიერ უკრაინაში სრულმასშტაბიანი შეჭრის წინაც კი.
2022 წლის შემოდგომაზე, უკრაინის წარმატებული კონტრშეტევის შემდეგ, რუსეთის ხელისუფლება იძულებული გახდა, საყოველთაო მობილიზაცია გამოეცხადებინა. ამას მრავალი პრობლემა ახლდა თან: მობილიზებულებს არა მხოლოდ უბრალო ტერფასხვევები, იარაღიც აკლდათ.
იმ დროს რუსეთის მთავრობამ გამოსცა სპეციალური დადგენილება, რომელიც რეგიონებს უფლებას აძლევდა, მობილიზებული ჯარებისთვის ორმაგი დანიშნულების ნივთები შეეძინათ, - ადგილობრივი ბიუჯეტებისა და სახელმწიფო საკუთრებაში არსებული უწყებების გამოყენებით, „სპეციალური ეკონომიკური ღონისძიების სახით“, - მათ შორის დრონები, ღამის ხედვის მოწყობილობები, ბინოკლები და სამიზნეები. ამაზე განკარგულებას ხელი მოაწერა პრემიერ-მინისტრმა მიხაილ მიშუსტინმა. დოკუმენტის თანახმად, შესყიდვები უნდა განხორციელებულიყო „რუსეთის ფედერაციის თავდაცვის სამინისტროს მიერ უფლებამოსილი სამხედრო სარდლობის ორგანოების მიერ წარდგენილი განაცხადების საფუძველზე“.
რუსეთის არმიაში მობილიზებული ჯარების აღჭურვასთან დაკავშირებული პრობლემები მას შემდეგ გარკვეულწილად მოგვარდა და მობილიზაციის აქტიური ფაზა შედარებით სწრაფად დასრულდა. მიუხედავად ამისა, მისი დასრულების შემდეგაც კი, როგორც რადიო თავისუფლებამ გაარკვია, რეგიონული სამთავრობო ინსტიტუტების მეშვეობით შესყიდვების მექანიზმი მოქმედებას განაგრძობდა და ამის შესახებ უნებლიედ ვრცელდებოდა ინფორმაცია, რომლის გამოქვეყნება სამხედროებს შეიძლება არც სურდათ.
Kontur.Fokus-ის მონაცემთა ბაზის თანახმად, 2024 წლის ივნისიდან 2025 წლის ოქტომბრამდე, "მოსფილმმა" - ფედერალურმა სახელმწიფო უნიტარულმა საწარმომ - სხვადასხვა მომწოდებლისგან თითქმის 6 მილიონ რუბლამდე ღირებულების DJI Mavic T3-ის ტიპის დრონები და სხვადასხვა ელექტრონული საბრძოლო სისტემები შეიძინა. შეიძლება ვიფიქროთ, რომ კინოსტუდია დრონებს გადაღებისთვის ყიდულობდა, მაგრამ დრონების მახასიათებლები ამას არ ადასტურებს. ეს არ არის T3-ის საბაზო ვერსია. საქმე ეხება ყველაზე ძვირადღირებულ დრონებს, რომლებიც აღჭურვილია თერმული კამერით. ამ დრონების ღირებულება 5000-დან 7000 დოლარამდე მერყეობს და მას აქტიურად იყენებენ რუსი და უკრაინელი სამხედროები ფრონტის ხაზზე. ეს ზრდის ფრონტზე „უხილავ მოსასხამებზე“ მოთხოვნას, რომლებიც (ზოგჯერ) შესაძლებლობას აძლევს ჯარისკაცებს, ღამით ნაკლებად შესამჩნევი იყვნენ მტრის უპილოტო საფრენი აპარატებისთვის.
"სოვას" მიერ DJI Mavic T3-ის ტიპის დრონის ჩამოგდება. 2025 წლის ნოემბერი
პუტინთან შეხვედრაზე კარენ შახნაზაროვმა დაიკვეხნა, რომ 2024 წელს "მოსფილმმა" საჰაერო თავდაცვის ძალების საჭიროებებისთვის „საქველმოქმედო დახმარების“ სახით 6 მილიონი რუბლი გაიღო. თუმცა, სახელმწიფო შესყიდვების მონაცემების თანახმად, ამ თანხიდან იმ წელს მხოლოდ დაახლოებით 4 მილიონი რუბლი დაიხარჯა დრონებსა და ელექტრონულ საბრძოლო სისტემებზე. ასეთი შესყიდვები დროებით შეჩერდა და განახლდა მხოლოდ 2025 წლის შემოდგომაზე, როდესაც "მოსფილმმა" 1 805 000 რუბლად „მავიჩის“ ტიპის ორი სისტემა შეიძინა.
დრონების გარდა, კინოსტუდიამ შეიძინა "ბულატისა" და Asel-ის ტიპის დრონების დეტექტორები, „რომაშკის“ უპილოტო საფრენი აპარატების ჩამრთველები და „კაპიუშონის“ ტიპის ელექტრონული საბრძოლო სადგურები - ზოგჯერ დრონებთან ერთად, იმავე შესყიდვის ფარგლებში.
ეს ჩანაწერები არ ჩანს სახელმწიფო შესყიდვების ოფიციალურ ვებსაიტზე, ისევე როგორც აგრეგატორ საიტებზე, როგორებიცაა „ზაკუპკი 360“, „როსტენდერი“ და მსგავსი. „მოსფილმმა“ არ უპასუხა რადიო თავისუფლების კითხვებს დრონებისა და ელექტრონული საბრძოლო სისტემების რეგულარული შესყიდვების მიზანზე. თუმცა ჩვენ შევიტყვეთ, რომ კინომრეწველობას მიმდევრები მუზეუმების სფეროშიც ჰყავს - ლენინგრადის ოლქის რამდენიმე სახელმწიფო მუზეუმი რეგულარულად ყიდულობს აღჭურვილობას „საჰაერო თავდაცვის საჭიროებებისთვის“, მათ შორის Starlink-ის სატელიტურ ინტერნეტტერმინალებს, რომელთა გამოყენება ოფიციალურად აკრძალულია რუსეთში.
მუზეუმის საქმე
რადიო თავისუფლებამ ლენინგრადის ოლქში მიაგნო სამ მუზეუმს, რომლებმაც, „მოსფილმის“ მსგავსად, 2024-2025 წლებში შეიძინეს სამხედრო ტექნიკა და სატენდერო დოკუმენტაციაში ღიად განაცხადეს, რომ ის „საჰაერო თავდაცვის საჭიროებებისთვის“ იყო განკუთვნილი. ესენია დრონები, რადიოელექტრონული საბრძოლო სისტემები და Starlink-ის სატელიტური ინტერნეტკავშირის კომპლექსები.
რუსეთის არმიის დასახმარებლად ყველაზე მეტი თანხა დახარჯა ვიბორგის გაერთიანებულმა მუზეუმ-ნაკრძალმა, რომელიც მოიცავს ვიბორგის ციხესიმაგრეს და ვიბორგის რამდენიმე სხვა ისტორიულ ადგილს: ილიჩევოს ეთნოგრაფიულ მუზეუმსა და პრიოზერსკის კორელას ციხესიმაგრეს. ვიბორგის მუზეუმის მიერ 2025 წლის მარტში განხორციელებული სამხედრო შესყიდვები სანქტ-პეტერბურგის საქალაქო გაზეთმა „ბუმაგამ“ გააშუქა. მას შემდეგ მუზეუმმა „საჰაერო თავდაცვის ძალების საჭიროებებისთვის“ აღჭურვილობა კიდევ ხუთჯერ შეიძინა. ბოლო კონკურსი თერმული კამერით აღჭურვილი, „მოსფილმის“ მიერ ნაყიდი დრონების მსგავსი DJI Mavic 3T-ის ტიპის დრონების შეძენის თაობაზე, 2025 წლის ოქტომბრის ბოლოს გამოცხადდა.
ვიბორგის ციხესიმაგრე
ამ მოდელის დრონების გარდა, 2024 წლის ოქტომბრიდან ვიბორგის მუზეუმის თანამშრომლებმა არმიისთვის შეიძინეს Starlink V3.0 სისტემები, რადიოელექტრონული საბრძოლო სადგურები, TYT MD-390-ის ტიპის რადიოსადგურები, დრონების ინდიკატორები და მოტოციკლებიც კი. საერთო ჯამში, მუზეუმმა სამხედრო საჭიროებებზე დაახლოებით იმდენივე დახარჯა, რაც „მოსფილმმა“ : 5 მილიონ რუბლზე (62 ათას დოლარზე მეტი) მეტი. იმავე პერიოდში ვიბორგის მუზეუმის მიერ განხორციელებული ტენდერების საერთო მოცულობამ 160 მილიონ რუბლს (ორი მილიონი დოლარი) გადააჭარბა.
მიუხედავად იმისა, რომ ვიბორგის მუზეუმი, რუსული კულტურის სხვა ორგანიზაციების მსგავსად, „მეორე მსოფლიო ომის მონაწილეებს“ შეღავათებს სთავაზობს, არმიისთვის პირდაპირი ტექნიკური დახმარების შესახებ ინფორმაცია მუზეუმის ვებსაიტზე, სოციალურ მედიაში ან მედიაში არ გავრცელებულა.
ვიბორგის მუზეუმ-ნაკრძალის მიერ Starlink-ის სატელიტური ინტერნეტსისტემის შეძენის მონაცემები:
ინფორმაცია ვიბორგის მუზეუმ-ნაკრძალის მიერ Starlink-ის სატელიტური ინტერნეტსისტემის შეძენის შესახებ
მუზეუმებისთვის ამ აღჭურვილობის მომწოდებლების ვინაობა უმეტეს შემთხვევაში გასაიდუმლოებულია. გამარჯვებული ცნობილია მხოლოდ ერთი დრონის შესყიდვის შემთხვევაში. ეს არის არაფრით გამორჩეული ინდივიდუალური მეწარმე ბელგოროდის ოლქიდან.
უცნობია, კონკრეტულად ვინ მიაწოდა სამხედროებს Starlink-ის კომპლექტები მუზეუმის ფულით, თუმცა, ამ თანამგზავრული საკომუნიკაციო სისტემის გაყიდვაზე ოფიციალური აკრძალვის მიუხედავად, მისი შეძენა რუსეთში ყოველგვარი პრობლემის გარეშეა შესაძლებელი.
ათობით რუსი შუამავალი სთავაზობს მომხმარებელს Starlink-ს საბრძოლო თუ სამოქალაქო მოხმარებისთვის, მაგალითად, ნავებსა და იახტებზე.
2024 წელს რადიო თავისუფლებამ დეტალურად გააშუქა ასეთი მიწოდებების ერთ-ერთი არხი, არაბთა გაერთიანებული საამიროების გავლით. მომხმარებლების ანგარიშები, როგორც წესი, ყალბ პირებზეა რეგისტრირებული ევროკავშირის ქვეყნებში.
რუსეთის არმიის მიერ Starlink-ის ილონ მასკის კომპანიის მეშვეობით გამოყენების შეზღუდვის მცდელობები განსაკუთრებით წარმატებული არ აღმოჩნდა - ამ მიმართულებით პრაქტიკულად ნებისმიერი შეზღუდვა გარდაუვალად აისახება უკრაინის არმიაზეც, რომელიც ასევე აქტიურად იყენებს Starlinks-ს.
ფრონტს საკუთარი ბიუჯეტიდან დახმარება კულტურის კიდევ ორმა ორგანიზაციამ გაუწია ლენინგრადის ოლქში. ერთ-ერთი მათგანი ასევე ვიბორგში მდებარეობს - ლაპარაკია პარკ "მონრეპოზე".
2025 წლის სექტემბერში პარკმა ხელი მოაწერა 510 000 რუბლის (6 ათასზე მეტი დოლარი) ღირებულების ხელშეკრულებას "სპეციალური სამხედრო ოპერაციის საჭიროებებისთვის საქონლის მიწოდების" შესახებ, ხოლო ექვსი თვით ადრე, მსგავს მიწოდებაზე გამოცხადდა კონკურსი 1,5 მილიონი რუბლის (190 ათასი დოლარი) ოდენობის თანხაზე, თუმცა შესყიდვა ბათილად იქნა ცნობილი.
საბოლოოდ, 2025 წლის სექტემბერში, „მუზეუმების სააგენტომ“ - ორგანიზაციამ, რომელიც მართავს სამ ათეულ პატარა მუზეუმს ლენინგრადის რაიონში (ლადოგის ციხესიმაგრე, ივანგოროდის ციხესიმაგრე, პუშკინის ძიძის სახლი და სხვ.), - 875 000 რუბლი (10 ათასი დოლარი) გადაიხადა „ტექნიკური აღჭურვილობის მიწოდებისთვის, სპეციალური სამხედრო ოპერაციის ზონაში განლაგებული სამხედრო პერსონალისთვის ჰუმანიტარული დახმარების უზრუნველსაყოფად“. ისევე როგორც ვიბორგის მუზეუმის შემთხვევაში, ეს მიწოდებები საჯაროდ არასდროს უხსენებიათ.
რადიო თავისუფლებამ შეისწავლა რუსეთის სხვა დიდი მუზეუმების შესყიდვები, რომლებიც სახელმწიფო საკუთრებაში არსებული დაწესებულებებია, მათ შორის სტალინგრადის ომის მუზეუმი, კიჟის, კოსტრომის, როსტოვისა და იაროსლავის სამუზეუმო კომპლექსები, პეტერგოფი, ცარსკოე სელო და კიდევ რამდენიმე სხვა.
მათში ჩვენ ვერ მივაგენით კონკურსებს „საჰაერო თავდაცვის ძალების საჭიროებებისთვის“ აღჭურვილობის, დრონების, რადიოელექტრონული საბრძოლო სისტემების ან Starlink-ის მიწოდების შესახებ. აღსანიშნავია, რომ ასეთ სქემებში ჩართული პირები ხშირად სარგებლობენ შემთხვევით, რომ სამხედრო შესყიდვებიდან საკუთარი მოგება ნახონ: აგვისტოს ბოლოს სტავროპოლის სასამართლომ ექვს პირს თავისუფლების აღკვეთა მიუსაჯა რეგიონის სახელმწიფო დაწესებულებების მეშვეობით სამხედროებისთვის „ჰუმანიტარული დახმარების“ თაღლითური გზით შესყიდვის ბრალდებით.
რაც შეეხება „მოსფილმს“ და მის ხელმძღვანელს, კარენ შახნაზაროვს, 2025 წლის ივლისში ის ევროკავშირის “შავ სიაში” შეიყვანეს „ქმედებებისთვის, რომლებიც ძირს უთხრის ან საფრთხეს უქმნის უკრაინის ტერიტორიულ მთლიანობას, სუვერენიტეტსა და დამოუკიდებლობას“. თავად „მოსფილმმა“ ამ ეტაპზე მოახერხა დასავლეთის სანქციების თავიდან აცილება.
ასევე ნახეთ აკრძალული მუსიკა რუსეთის ქუჩებში – პატიმრობა და სოლიდარობა „აგენტების“ სიმღერების შესრულების გამო