„დაწვეს“ - ამბობს იმ მოვაჭრეების უმრავლესობა, ვისაც ე.წ. ვაგზლის ბაზრობის ტერიტორიაზე მაღაზია ან დახლი ჰქონდა, დღეს კი ძლიერმა ცეცხლმა გაუნადგურა. ეს პირველი შემთხვევა არ არის, როცა ბაზრობებზე ხანძარი ჩნდება. ბოლოს „ლილო მოლის“ ტერიტორია დაიწვა.
დილის 9 საათია, უკვე მესამე საათია, რაც ჯიხურებსა და დახლებს ცეცხლი უკიდია, ბაზრობა და მასთან მისასვლელი ყველა გზა პოლიციას ყვითელი ლენტით აქვთ გადაკეტილი. გარშემო ყველგან სახანძრო მანქანები დგას.
წვიმს, მოვაჭრეები ყველა შესასვლელთან ჯგუფ-ჯგუფად არიან შეკრებილები. ნაწილი პოლიციელებს სთხოვს დახლებთან მიუშვან - ეგებ რამის გადარჩენა მოვახერხოთო.
„მიუხედავად იმისა, რომ ვიცით, არაფერი გადარჩებაო”, - გვეუბნებიან.
სადგურის მოედნის სიახლოვეს, გადასასვლელ ხიდთან ცეცხლი დილის ექვს საათზე გაჩნდა. მალევე გაირკვა, რომ „ბორჯომის ვაგზლის“ სახელით ცნობილი ბაზრობა იწვოდა. ცეცხლის ალი მთელ სიგრძეზე თანაბრად მოსდებოდა შენობების 210-მეტრიან მწკრივს.
„დილას დამიძახა მეზობელმა, თუ რამე გაქვს გაიქეცი და გადაარჩინეო, მაგრამ რომ მოვედი უკვე გვიანი იყო”, - ნუნუ თარგამაძემ, ბაზრობასთან ახლოს ცხოვრობს, ადგილზეც ერთ-ერთი პირველი მივიდა, თუმცა ცეცხლი უკვე მოდებული იყო დახლებსა და მაღაზიებს.
ნუნუს ბაზრობაზე ტანსაცმლით ვაჭრობდა და სამკერვალოც ჰქონდა - ორივე დაიწვა.
ძლიერმა ხანძარმა „ვაგზლის ბაზრობის“ ტერიტორიაზე 15 ათასი კვადრატული მეტრი ფართობი გაანადგურა. მაღაზიებსა და დახლებთან ერთად დამწვარია მეორადი ტანსაცმლის, ხილ-ბოსტნეულისა და სხვა პროდუქტების სასაწყობოებიც.
ზარალი ჯერ არ დაუთვლიათ, თუმცა მოვაჭრეები ათიათასობით ლარს ითვლიან.
„საბანკეტოდ მოვემზადე [იგულისხმება სკოლის გამოსაშვები საღამოები - რ.თ] და მოვემზადე ბოლოჯერ, ვალიდან ვერ ამოვალ, 25 წელი ქირით ვცხოვრობდი, მეთქი გავრისკავ, სანამ ახალგაზრდა ვარ-მეთქი და გავრისკე ბოლოჯერ. 97 ათასი მაქვს გამოტანილი ბანკიდან იპოთეკური სესხი და 77 ათასი ზევიდან გადასახდელი. შვილები და შვილიშვილები რომ მშიერი დამრჩა ამაზე აღარ ვლაპარაკობ“, - ამბობს ნაირა გიგანი.
მესამედ დაეწვა ქონება რუსუდან წოწონავას. მასაც, ნაირა გიგანსაც და ნუნუ თარგამაძესაც, დაზარალებულთა უმრავლესობის მსგავსად, მაღაზიები დაეწვათ 2017 წელსაც, როცა ცეცხლი „ბავშვთა სამყაროს“ გაუჩნდა. მათ შეავსეს „ბორჯომის ვაგზლის“ ბაზრობის ტერიტორია „ბავშვთა სამყაროს“ დაწვის შემდეგ.
„მე ვამბობ, რომ ბავშვთა სამყარო დაწვეს და ესეც (ბორჯომის ვაგზალი - რ.თ.) დაწვეს, ეს ტერიტორია უნდათ, არ ვიცი, ვის. ბავშვთა სამყაროს შემდეგ, შიში მქონდა ესეც არ დაწვან და არ დამტოვონ ქუჩაში-მეთქი. ასეც მოხდა. ქირით ვარ 20 წელია, გაოგნებული ვარ, არ ვიცი, რა გავაკეთო. რა მოხდა სინამდვილეში? - როგორც აწყობთ ისე იტყვიან” , - ეუბნება ნუნუ თარგამაძე რადიო თავისუფლებას.
თბილისის ვაგზლის მიმდებარე ტერიტორიაზე სავაჭრო ცენტრი „ბავშვთა სამყარო“ 2017 წელს დაიწვა. პროკურატურამ სახანძრო უსაფრთხოების წესების დარღვევის და სამსახურებრივი გულგრილობის ბრალდებებით დააკავა ცენტრის დირექტორი და შიდა უსაფრთხოების სამსახურის თანამშრომელი.
მოვაჭრეები დღემდე იბრძვიან სასამართლოში ზარალის ანაზღაურებისთვის. მათ საქმის განხილვის დასრულებამდე 3 000-ლარიანი კომპენსაციები გადაუხადეს.
„ერთჯერადი დახმარებები მოგვცეს და ისიც მხოლოდ მას შემდეგ, რაც ქუჩის მსახიობებად, კლოუნებად გვაქციეს, ქუჩაში ვიწექით, აი აქ, ბავშვთა სამყაროს წინ... მესამედ დავიწვი... დაწვეს... დაწვეს...“ - ამბობს რუსუდან წოწონავა.
დამწვარ ბაზრობას ეგნატე და ვახტანგ ფიფიას ქუჩის მხრიდან ორი კლინიკა „ჰელსიკორი“ და თოდუა ესაზღვრება. „ჰელსიკორის“ გენერალურმა დირექტორმა ჟურნალისტებს უთხრა, რომ ხანძრის გამო კლინიკის ჟანგბადის საწარმო და გენერატორები გააჩერეს, რის გამოც 93 პაციენტი სხვადასხვა კლინიკაში სასწრაფოებითა და რეანიმობილის მანქანებით გადაიყვანეს.
პაციენტები პალატებში დატოვეს, თუმცა ვიზიტორებისთვის ერთი დღით დაიკეტა თოდუას კლინიკა. ექიმთან მიღებაზე ჩაწერილი პაციენტებიც უკან უარით გაისტუმრეს.
ხანძრის გაჩენის ვერსიები
მაყურებლებს, გამვლელებსა თუ დაზარალებულებს ყველას ერთი შეკითხვა აქვთ - როგორ გაჩნდა ხანძარი?
ერთ-ერთი ვერსიით, ცეცხლი ბაზრობის ბოლო ნაწილში, მეორადი ტანსაცმლის მაღაზიაში სადენებს გაუჩნდა, თუმცა: „კაბელი თუ ჩამოვარდა, ბოლოდან ბაზრობის შესასვლელისკენ ცეცხლმა როგორ მოირბინა? ამას აღარ უნდა ლაპარაკი - თავში და ბოლოში იქნებოდა ცეცხლის კერები და შუაში დაიწვა“ , - ამბობს ნაირა გიგანი.
„ბაზრობას დაცვა ჰყავდა“ - ამბობენ მოვაჭრეები და განაგრძობენ: „კაბელი თუ ჩამოვარდა დაცვას ეძინა? რისთვის ვუხდით მოიჯარეს ფულს?“
„ვიცოდი, რომ ეს ტერიტორია დიდხანს ვერ გაქაჩავდა, მაგრამ გაგვაფრთხილებდნენ მეგონა, ამ ფარღალალა შენობას აქ რომ დიდი ხანი არავინ გააჩერებდა ფაქტია“, - ამბობს რადიო თავისუფლებასთან კიდევ ერთი დაზარალებული ნუნუ ჯიბლაძე.
საჯარო რეესტრის თანახმად, ბაზრობის ტერიტორიის მესაკუთრე რკინიგზის ცენტრალური ვაგზალია. ეს ადგილი სააქციო საზოგადოება თბილისი ცენტრალს, რომელიც „ლელოს“ ლიდერების მამუკა ხაზარაძისა და ბადრი ჯაფარიძის ბიზნესია, 49-წლიანი იჯარით აქვს აღებული. 2021 წლიდან ბაზრობას კომპანია „ბაქანი“ ამუშავებს.
„ყველა იურიდიული, ტექნიკური და [სხვა] სავალდებულო რეგულაციების დაცვა ბაზრობის უშუალო ოპერატორის პასუხისმგებლობაა“, - წერია განცხადებაში, რომელიც სს. „თბილისი ცენტრალმა“ ხანძრის შემდეგ გაავრცელა. იქვეა აღნიშნული, რომ შპს „ბაქანი“ იცავდა სახანძრო და სხვა უსაფრთხოების ნორმებს.
შპს ,,ბაქანის“ ადმინისტრაციის მენეჯერი ზაქრო ნოზაძე, გამოცემა „კომერსანტს“ ეუბნება, რომ მათი ზარალი მინიმუმ 5 მილიონი ლარია. ტერიტორიაზე ყველა შენობა-ნაგებობა - მაღაზიები, საწყობები და პროდუქტები სრულად დამწვარია.
ადვოკატი, მარიკა არევაძე, რომელიც „ბავშვთა სამყაროს“ დაწვის შემდეგ დაზარალებულებსაც ეხმარებოდა სასამართლოში, ამბობს, რომ მოვაჭრეებმა პირველ რიგში მოიჯარესთან დადებულ ხელშეკრულებებს უნდა გადახედონ, სადაც შპს ,,ბაქანის“ ვალდებულებები უნდა იყოს გაწერილი. იურისტი აზუსტებს, რომ „ბავშვთა სამყაროს“ დაწვის შემდეგ, ბაზრის დირექტორებს, კანონი მათ ტერიტორიაზე ყველანაირი საქონლის დაზღვევის ვალდებულებას აკისრებს.
„შესაბამისად, მოვაჭრეებს შეუძლიათ ზიანის ანაზღაურება მოითხოვონ“, - ამბობს იურისტი მარიკა არევაძე.
შპს ,,ბაქანის“ ადმინისტრაციის მენეჯერმა ზაქრო ნოზაძემ კი თქვა, რომ კანონის მოთხოვნის მიუხედავად, „ბორჯომის ბაზრობა“ და საქონელი, რომელიც ამ ტერიტორიაზე ინახებოდა - დაზღვეული არ ყოფილა.
„სახელმწიფოს მხრიდან როდესაც იყო მოთხოვნა, რომ დაზღვეული ყოფილიყო, მაშინ დავაზღვიეთ ბაზარი მთლიანად. თუ არ ვცდები ან წელს, ან შარშან დაზღვევას გაუვიდა ვადა. ჩვენ ვაპირებდით დაზღვევას. თითქმის ყველა სადაზღვევო კომპანიამ უარი გვითხრა. შემდეგ მიმდინარეობდა მოლაპარაკება ერთ-ერთ კომპანიასთან და შესაბამისად გავამზადეთ საბუთები. იყო პროცესში. ასე რომ, დაზღვეული ამ ეტაპზე არ ყოფილა არცერთი მონაკვეთი“, - ამბობს კომპანიის მენეჯერი.
დაზღვევასთან დაკავშირებულ პრობლემებზე რადიო თავისუფლებასთან მოვაჭრეებმაც ილაპარაკეს.
„ჩვენ ვინ მოგვცემს ინფორმაციას, რომ ცეცხლის განზრახ გაჩენა დავამტკიცოთ? ალბათ, მალე რამეს ააშენებენ, ბავშვთა სამყაროს ადგილი არ ეყოთ, იქ ვერ აშენებენ და ტერიტორიის გაფართოება დასჭირდათ“ , - ასე ფიქრობს ნაირა გიგანი და მასთან ერთად, დამწვარი ბაზრობის ჩამონგრეულ ასასვლელთან მდგომი სხვა დაზარალებული მოვაჭრეები.
არიან ისეთებიც, რომლებიც ფიქრობენ, რომ ცეცხლი მართლაც დაუდევრობის გამო გაჩნდა, თუმცა აქვე ამატებენ, „ამით ვიღაც იხეირებს“.
ბაზრობის დაწვიდან მალევე სოციალურ ქსელში თბილისის მერიის ახალი სატრანსპორტო პროექტის შესახებ ცნობები ხელმეორედ გაზიარდა.
თბილისის მერია სადგურის მოედნისა და დადიანის გამზირის ერთმანეთთან ხიდით დაკავშირებას აპირებს. დოკუმენტაციის შედგენაზე უკვე 2.5 მილიონი ლარის ტენდერიც კი გამოცხადდა. წინადადებების მიღება 11 მაისს იწყება.
მერიის გეგმით, სადგურის მოედანი და დადიანის გამზირი ორზოლიანმა ხიდმა უნდა დააკავშიროს, რომელიც პიკის საათებში ყველა ტრანსპორტისთვის ჩაიკეტება, გარდა საზოგადოებრივისა.
მერიაში რადიო თავისუფლებას უთხრეს, რომ გზა ფოსტის შენობასა და თბილისი ცენტრალს შორის უნდა გაკეთდეს, რაც რამდენიმე მეტრითაა დაშორებული დამწვარი ბაზრობიდან და „მასთან შეხება არ აქვს“.
მოვაჭრეები დღის ბოლომდე იცდიდნენ, თუმცა ბაზრობის შიდა ტერიტორიაზე მაინც არ შეუშვეს, ისინი სადგურის მოედანზე ხვალ დილის 10 საათიდან შეიკრიბებიან. ხანძრის გაჩენის სავარაუდო მიზეზებზე შპს-ს „ბაქანში“ არ საუბრობენ.
„ჩვენ რომ ვილაპარაკოთ, რომ ვიღაცამ შეგნებულად გააჩინა ან ვინმეს დარჩა გამათბობელი. ეს არის ჰაერში ლაპარაკი. შემოვა ექსპერტი და დაწერს დასკვნას“ , - ამბობს შპს „ბაქანის“ ადმინისტრაციის მენეჯერი, ზაქრო ნოზაძე.
ყველა კითხვას ნათელი სამხარაულის დასკვნამ უნდა მოჰფინოს. რაც შეეხება შენობის აღდგენას, ესეც სამხარაულის დასკვნაზეა დამოკიდებული:
„დასკვნას უნდა დაველოდოთ. შეიძლება თუ არა ამ ძირითადი შენობა-ნაგებობის გარემონტება და აღდგენა. თუ არა, მაშინ უნდა მოხდეს დემონტაჟი და თავიდან აშენება“, - აცხადებენ კომპანიაში.